Het is vrijdagmiddag in Diergaarde Blijdorp als plotseling gorilla Bokito over de gracht rond zijn buitenverblijf springt en met veel geweld een vrouw grijpt. In de paniek die ontstaat, raken nog drie mensen gewond. Veel bezoekers beleven angstige momenten. Na ruim een uur slaagt een dierenarts er in om de aap te verdoven. Maar voor de bezoekers en de dierentuin zou de nasleep veel langer duren. Het is op 18 mei 2007, een dag na Hemelvaart, extra druk in de Diergaarde. De dierentuin viert zijn 150ste verjaardag. Maar wat een feestelijke dag had moeten worden voor Blijdorp, gaat als een zwarte bladzijde de boeken in. Uitbraak De problemen beginnen als bezoekster Yvonne de Horde uit Zoetermeer bij het gorillaeiland aankomt. Ze komt daar “bijna dagelijks”, want Bokito is “haar lieveling”, zegt ze twee dagen later in de Telegraaf: “Sinds hij in Blijdorp zit, maak ik contact met hem. Als ik mijn hand op het glas legde, deed hij hetzelfde. Als ik naar hem lachte, lachte hij terug.” Bokito (foto: Maarten Visser uit Capelle aan den IJssel, via Wikipedia) Bokito herkent de vrouw en doet dan iets uitzonderlijks: hij springt in het water rond het gorilla-eiland dat juist is bedoeld om hem tegen te houden. “Ik stond bij de kleine aapjes in het Afrikagedeelte, toen ik achter me een plons hoorde. Ik draaide me om en daar stond Bokito. Ik kon geen kant meer op. Hij greep me vast, ging met zijn volle gewicht op me zitten en begon me te bijten. Ik dacht alleen maar: o god, ik ga dood, ik ga dood.” Er staan veel meer bezoekers naar de apen te kijken, maar Bokito heeft alleen oog voor Yvonne. Haar man Gerrit springt de bosjes in om hulp te halen. “Want zelf kun je niets doen met zo’n aap.” Hij ziet nog wel hoe de gorilla zijn vrouw met zich meesleept, zijn blikveld uit. Horrorfilm Ooggetuigen beschrijven wat er daarna gebeurt: “Die aap sleepte een vrouw met zich mee. Die was zwaar toegetakeld. Ik wil niet in haar schoenen staan. Een horrorfilm is nog leuker… Ze was gebeten en ze had geen kleding meer aan haar lichaam.” Een ander zegt: “Je ziet het wel eens in natuurfilms op televisie. Je weet dat het kan gebeuren. Maar van zo dichtbij is het niet leuk, echt niet!” Een ander vertelt dat Bokito de vrouw met één hand draagt, “gewoon als of het een poppetje was”. “Hij sleepte haar helemaal door de bosjes richtring de kinderspeeltuin. En daar heeft hij haar ergens losgelaten.” Gerrit de Horde: “Mijn vrouw heeft zich op een bepaald ogenblik doodstil gehouden. En toen hoorde ze gillen in het restaurant. En toen dacht ze: ik ben vrij.” Paniek Ondertussen is overal paniek uitgebroken. Rond het gorilla-eiland en de kinderspeeltuin rennen mensen voor hun leven. Yvonne blijft alleen achter. “Ik riep om hulp, maar niemand hielp me. Iedereen was in paniek. Het was een hel”, vertelt ze . Een bezoeker zegt: “Je kan eigenlijk niks doen. Zo’n zilverrug is geen partij voor je. Het is een dier, je kan er niets tegen doen”. Volwassenen en kinderen zoeken overal een goed heenkomen. “We zijn de toiletten ingegaan”, zegt een moeder. “Twee bezoekers hielden de deur dicht. Want de aap probeerde die deur te openen.” Detail plattegrond Blijdorp Maar de meeste mensen rennen naar het vlakbij gelegen Oewanja-restaurant. Bokito ziet hen gaan en zet de achtervolging in. Bezoekers krijgen de schrik van hun leven als ze de mensaap ook richting het paviljoen zien rennen. “Het is niet leuk om mee te maken. Ik wist niet dat een beest zo bizar kon wezen.” Gigantische beuk Arvid en Diane Hendriks uit Alphen aan den Rijn proberen in het gedrang met hun twee kinderen door de deur van het paviljoen te komen. “Ik voel op een gegeven moment een gigantische beuk”, zegt Arvid. “Ik draai me om en dat blijkt die gorilla te zijn. We worden in feite naar binnen getrimd.” Op dat moment stuift de gorilla alleen nog maar het restaurant voorbij. Dan trekken een paar mannen de deur dicht. Maar even later wil Bokito ook naar binnen. Dan blijkt de glazen toegang geen enkele belemmering te vormen voor de 180 kilo zware aap. Bokito slaat de deur aan splinters en staat in no time binnen. Alleen binnen Mensen vluchten via een andere uitgang weg. Arvid en zijn gezin duiken onder een tafel en realiseren zich na een tijdje dat ze als enige zijn achtergebleven in het restaurant. En nu zitten ze oog in oog met de gorilla. Maar de aap doet niets. “Toen iedereen weg was, verdween ook de paniek bij de aap. Hij was een stuk rustiger. Hij stond een meter of 10 van ons vandaan. Ik weet niet of hij ons heeft gezien.” “Toen hoorden wij stemmen door een raampje. Mijn vrouw riep: wij zitten er nog! Toen probeerden we naar buiten te komen maar de deur was gebarricadeerd. We hebben in paniek op de deur gebeukt en door een kier zie ik iemand. Die haalde de barricade weg en wij zijn direct de dierentuin uitgegaan”, zegt Arvid. Verdoofd De schietploeg van de dierentuin heeft dan al positie gekozen rond het Oewanja-restaurant. Een dierenarts heeft de aap vervolgens met een pijltje verdoofd. Om 15.45 uur is Bokito onder zeil. Medewerkers van de Diergaarde laden hem in een kruiwagen en brengen hem naar een dierenverblijf waar hij weer is bijgebracht. Gewonden Als de balans wordt opgemaakt blijken er vier mensen gewond te zijn, drie bezoekers en een medewerker. De medewerker is in shock, omdat hij de aap ineens vlak achter zich zag toen hij zich omdraaide. Twee bezoekers zijn licht gewond geraakt. Yvonne de Horde is naar het Erasmus MC gebracht. Blijdorp-directeur Ton Dorresteijn zegt aanvankelijk dat haar verwondingen meevallen. Maar een dag later blijkt ze een verbrijzelde hand te hebben, een gebroken pols en elleboog, een ingedrukte borstkas en rond de honderd beten op armen en benen. Ze moet meermalen een operatie ondergaan. Oorzaak Apendeskundigen zijn het niet eens over de oorzaak van het gedrag van Bokito. Duidelijk is wel dat de aap aan mensen is gewend. Hij is kort na zijn geboorte in 1996 in Berlijn door zijn moeder verstoten en daarna door verzorgers groot gebracht. Bokito is dus aan mensen gewend als hij in 2005 in Blijdorp aankomt. Maar wat heeft Bokito er nu toe gebracht om Yvonne te grijpen? Mócht hij haar niet, zoals een apendeskundige zegt? Volgens Blijdorp heeft Bokito de vrouw die hem zo vaak bezocht juist willen toevoegen aan zijn harem. Maar omdat ze niet aan hem heeft onderworpen, zou hij gefrustreerd zijn geraakt. Nasleep Justitie houdt de vrouw gedeeltelijk verantwoordelijk voor de uitbraak van Bokito en besluit de dierentuin niet te vervolgen. Blijdorp neemt maatregelen om nieuwe ontsnappingen te voorkomen. De gracht verdwijnt en er wordt een muur rond het buitenverblijf gebouwd, zodat het gorillaverblijf bokitoproof is. Ook komt er camerabewaking. De vrouw ontkent vijf jaar later dat ze vaak naar Bokito is wezen kijken. In weerwil van wat ze eerst tegen de Telegraaf heeft gezegd, vertelt ze RTV West dat ze nog maar net een abonnement op de dierentuin had en daar kwam om alle dieren te zien. “Ik had Bokito pas een paar keer gezien.” Met Bokito gaat het ondertussen goed. Hij is volgens Blijdorp een goede vader voor zijn zeven kinderen. Toch zal de naam van de familieman voor altijd verbonden zijn aan 18 mei 2007. Er is zelfs een woord naar hem vernoemd. Sinds 2008 staat het woord bokitoproof in de Dikke Van Dale.