Zou Nederland in zijn huidige vorm wel hebben bestaan als Graaf Dirk III de slag bij Vlaardingen niet had gewonnen? Waarschijnlijk niet. Daarom kun je de gebeurtenissen van 29 juli 1018 waarschijnlijk een sleutelmoment voor de Hollandse geschiedenis noemen. Standbeeld Dirk III in Vlaardingen (foto: Kees Nieuwenhuijsen) In het centrum van Vlaardingen staat een standbeeld van de Graaf Dirk III. Kees Nieuwenhuijsen, die zich al jaren bezig houdt met de slag bij Vlaardingen, zegt daarover: “Als je weet wat die man heeft betekend voor ons land, dan had hij wel een veel groter beeld verdiend.” Vlaardingen is aan het begin van de elfde eeuw het politieke hoofdkwartier van Holland. Graaf Dirk III zet er een fort neer, aan de rivier de Flarding die uitmondt in de Merwede. Het is dan nog voor de Sint Elisabethsvloed en alle rivieren hadden nog een andere loop. Afbeelding: Kees Nieuwenhuijsen Tol In de beginjaren van zijn heerschappij heeft Dirk III een goede verstandhouding met zijn oom, de Duitse keizer Hendrik II, die dan de baas is in het huidige Holland. Maar Dirk III is een rebels type, met nogal wat ambities. “Hij pikte land in van de buren, zoals van het bisdom Utrecht”, legt Nieuwenhuijsen uit. “En hij stelde een tol in. Alle schepen die over de belangrijke handelsroute over de Merwede van of naar Duitsland gingen moesten tol betalen.” Daarmee gaat Dirk III zijn boekje te buiten. De keizer, die in rang boven hem staat, heeft hem helemaal geen toestemming gegeven om tol te heffen. De handelaren klagen steen en been bij de keizer. Die maakte zich in eerste instantie niet druk om zijn neef in het moerasland dat Holland heet. Maar als diezelfde handelaren door de tol hun belasting aan de keizer niet meer kunnen betalen, wordt het een ander verhaal. Keizer grijpt in “Het was de aanleiding om een leger naar Vlaardingen te sturen”, zegt Nieuwenhuijsen. “Onder leiding van Godfried van Verdun. Die was een soort Minister van Defensie van de Keizer in dit gebied. Een ervaren militair met veel overwinningen op zijn naam.” Volgens bronnen uit de elfde eeuw zakken in juli 1018 de troepen met schepen de rivier de Waal af. Ze gaan in de buurt van Vlaardingen, dan Flardinga geheten, aan land. Tegenover het geoefende Keizerlijke leger staat een samengeraapte groep soldaten van Dirk III, die voornamelijk uit bewapende boeren bestaat. Foto: Kropot Hinderlaag “Er werd niet meteen gevochten”, gaat Nieuwenhuijsen verder. “Het keizerlijke leger heeft eerst nog even rond gemarcheerd. De boeren zaten verstopt, vermoedelijk achter een dijk en kwamen met een verrassingsaanval tevoorschijn. De soldaten van de Keizer waren in de meerderheid, maar ze schrokken en vluchten toch weg, richting de schepen.” Maar de schepen lagen niet direct aan de waterkant en de soldaten hadden alle moeite om met hun zware uitrusting bij de schepen te komen. De boeren, die in de achtervolging waren, gebruikten hun speren oom de soldaten in de rug te raken. “Er was één man die bleef staan”, vertelt Nieuwenhuijsen. “Dat was Godfried van Verdun. Hij hield lang stand, totdat hij helemaal in het nauw gedrongen was. Dirk III heeft hem toen gevangen genomen.” Bemiddeling De graaf gebruikt zijn gevangene goed. Hij laat Godfried van Verdun gaan, maar wel onder de voorwaarden dat hij een goed woordje moet doen bij de Keizer. Nieuwenhuijsen: “Dat pakte best goed uit voor hem. Hij kreeg daardoor toestemming om door te gaan met de illegale tol. En over de ingenomen stukken land werd ook niet meer gesproken.” Kaartje: Kees Nieuwenhuijsen Holland gered Als Dirk III de slag zou hebben verloren, dan zou de geschiedenis van Nederland er heel anders hebben uit gezien. “Dan was dat zeker het einde geweest van Holland als zelfstandige en politieke eenheid”, zegt Nieuwenhuijsen breed grijnzend. “Juist in die eeuwen erop heeft die eenheid zich verder ontwikkeld. Eerst Dordrecht en later Rotterdam als belangrijkste handelsstad van Nederland. Daarna als handelscentrum in West-Europa. Door Dirk III is toen eigenlijk de basis voor gelegd.” In 2018 is het duizend jaar geleden dat de Slag bij Vlaardingen plaatsvindt. De slag wordt dan uitgebreid herdacht, onder meer met een grote nagespeelde slag. Meer informatie vindt je daarover op de facebookpagina van de Slag bij Vlaardingen: https://www.facebook.com/slagbijvlaardingen