Als eind jaren ’90 de NS de plannen bekend maakt voor de Betuweroute, houden veel mensen in onze regio hun hart vast. Zou die nieuwe treinverbinding van de Rotterdamse haven naar het Duitse achterland door hun achtertuin komen? Carla Fenijn loopt naar een gebouw toe. “De ingang is nieuw”, zegt ze. “Het ziet er dus wel even anders uit dan toen.” Fenijn is een van de belangrijkste gezichten van het protest tegen de Betuwelijn. En eigenlijk is ze dat nog steeds. “Alle kritiek die we toen hadden was terecht. Dat blijkt inmiddels wel.” De verslaggever van Radio Rijnmond krijgt een rondleiding door De Til in Giessenburg. Daar bereikt in mei 1993 het protest tegen de komst van de Betuwelijn een climax. Op die dag komt minister Hanja Maij-Weggen van Rijkswaterstaat vertellen wat haar plannen zijn met de spoorlijn. Audio – Giessenburg by Vergetenverhalen on Mixcloud Het plan De Betuwelijn in de Regio Rijnmond. Kaart: Wikipedia, Openstreetmap.org De plannen voor de Betuweroute stammen uit 1989. Een lijn van 160 kilometer moet de haven met het Duitse achterland verbinden. Bedrijven in de Rotterdamse haven zijn een groot voorstander. Zij zijn bang dat schepen in de toekomst gaan uitwijken naar Antwerpen. In 1993 heeft het kabinet al besloten dat de spoorlijn er sowieso moet komen. De vraag is eigenlijk alleen nog maar op welke manier de spoorlijn ingepast kan worden in het landschap. Een van de opties is een gedeeltelijke ondertunneling, maar dat kost geld. En het budget van een miljard euro is al aan de krappe kant. Omwonenden die langs het spoor komen te wonen (en dus moeten slikken dat de spoorlijn er zou komen) zijn duidelijk. Alleen ondertunneld is de geluidsoverlast nog enigszins te harden. “Er was door 19 gemeenten geld bij elkaar verzameld om onderzoek te doen naar de spoorlijn”, legt Fenijn uit. “En ondergronds was de enige manier waarop de overlast voor de burgers zo min mogelijk zou zijn.” Protest Fenijn doet de deur open naar een van de zalen in de Til. Nu is het er leeg, maar in 1993 was het barstensvol. De deuren kunnen eigenlijk niet eens dicht. “Het rapport was op een vrijdag gepresenteerd”, zegt Fenijn “Drie dagen later zou Maij-Weggen langskomen in Giessenburg. Iedereen was opgehitst en benieuwd wat de minister zou gaan zeggen. De zaal barstte hier uit zijn voegen. Ik denk dat er wel duizend mensen waren hier.” De politie en de brandweer moeten eraan te pas komen om de bijeenkomst door te laten gaan. Mensen staan in de foyer en zelfs buiten. Maar de gehoopte woorden van Maij-Weggen ‘er komt een tunnel’, die blijven uit. (Fragment uit het Jaaroverzicht 1993 van de NOS) Maij-Weggen probeert het meerdere keren uit te leggen. Het ondertunnelen is een ‘veel te groot en veel te onbeheersbaar risico.’ Fenijn: “Ik moet je eerlijk zeggen, zoveel heeft de minister niet gezegd. Elke zin die ze zei werd overwoekerd door al die fluitjes. Voor haar was het moeilijk om te spreken. Aan de andere kant; ze had ook geen boodschap.” In de jaren volgen meerdere protestacties. Bouwlocaties worden bezet, het verkeer wordt tegengehouden. Ook als blijkt dat de plannen veel duurder uitvallen, neemt de kritiek toe op het plan van de minister. Je huis uit voor de Betuwelijn Ondanks alle protesten krijgt Maij-Weggen haar voorstel toch door de Tweede Kamer. Die neemt in april 1994 een besluit: de lijn komt er en in onze regio komt hij grotendeels langs de A15 te liggen. Voor veel mensen langs het spoor betekent het duidelijkheid. Ze moeten hun huis uit, omdat het nieuwe spoor op de plek van hun huis komt te liggen. Onder meer in Barendrecht en in Schelluinen gaan de huizen tegen de vlakte. In Schelluinen moeten ongeveer tien huizen plat. “Ik woon hier vier jaar”, zegt de bewoonster van Parallelweg 16 destijds in 1994. “Toen we het huis kochten zeiden ze dat het nog zeker 10 tot 20 jaar zou duren voordat er überhaupt een beslissing genomen zou zijn over de Betuwelijn. Ondertussen hebben we het hele huis opgeknapt. We hadden het hier zo verschrikkelijk goed naar ons zin.” Honderd meter verderop staat het autobedrijf van Ruud de Jong. Hij heeft hoorbaar moeite om zijn tranen te bedwingen. “Het is een mooie plek, maar het zal niet lang meer duren denk ik”, zegt De Jong. “Meer dan 2 tot 3 jaar zal het niet meer duren. Waar kom je daarna terecht?” De NS zal de mensen moeten uitkopen. “Maar hoeveel levert dat op”, gaat De Jong verder. “Ik denk dat het stoppen wordt.” Reacties besluit Betuwelijn by Vergetenverhalen on Mixcloud De aanleg van de Betuwelijn begint in 1998. In de periode erna gaan ook de huizen in Schelluinen tegen de vlakte. Toch duurt het tot 2007 voordat de eerste treinen over het spoor rijden. Ook wordt het afgesproken budget met 2 miljard euro overschreden. De gewenste tunnels komen er alleen bij Zwijndrecht (de Sophiatunnel onder de Noord door) en bij de Giessen (spoortunnel bij Giessen-Oudkerk). Twintig jaar later Fenijn trekt de deur van de zaal van De Til dicht. “Ik heb die tijd toch wel geleerd hoe de politiek in elkaar zit”, zegt ze. “Je denkt dat je redelijk met die mensen kan praten. Maar die mogelijkheid was er niet. Ze wilde die lijn en voor de rest was er met de minister niet te praten.” Ze wijst erop dat de kritiek die de omwonenden hadden waar blijkt te zijn. Fenijn: “De NS zegt dat ze binnen alle normen blijven, maar zij gaan uit van een gemiddelde. Zij delen de decibellen over een heel uur. Maar zeker als er een diesellocomotief voor de trein hangt, dan maakt hij heel veel herrie in een hele korte tijd. Dan kan je niet met een gemiddelde aankomen.” Verder naar het oosten, aan de Parallelweg staat autobedrijf De Jong. “Bij zeven bedrijven wisten ze niet wat ze ermee aan moesten”, legt Ruud de Jong, nog steeds eigenaar, uit. “Het bedrijf is tegen de vlakte gegaan, maar omdat ze niet wisten waar ik heen moest, ben ik hier weer uitgekomen. Het staat alleen twintig meter verder van de snelweg.” Toch is De Jong er volgens eigen zeggen ‘financieel behoorlijk op achteruit gegaan’. “Als ze nu zouden komen, dan had ik er meer uitgesleept. Maar je wist niet waar je mee geconfronteerd werd. Ze zeggen van alles tegen je en uiteindelijk ben je de dupe. Gelukkig is mijn bedrijf er nog.”