Het Rotterdamse Dijkzigtziekenhuis staat op zijn kop als daar in mei 1983 Stefanie is geboren. Dat is speciaal, omdat zij de eerste baby in Nederland is die door middel van In-vitrofertilisatie (ivf) verwekt is. Met andere woorden: zij is Nederlands eerste reageerbuisbaby. Maar aan deze nieuwe techniek is heel wat voorafgegaan. Tegen de ontwikkeling was heel veel weerstand, vanuit meerdere hoeken. De publieke opinie zat er niet op te wachten en zelfs artsen zijn tegen het ‘spelen voor God’. Maar niet de Rotterdamse professor Zeilmaker. “Als technicus doet het mij iets. Het heeft een esthetische waarde. Die viercellige embryo’s zijn fraai om te zien. Dus ik vind het een wonder om het elke keer te zien. Ik krijg er nooit genoeg van.” (Gerard Zeilmaker, hoogleraar – 1936-2002) Volgens weduwe Maria Zeilmaker zag haar man koppels in hun omgeving die maar geen kinderen konden krijgen. “Dus als je daar iets aan zou kunnen doen…” Gerard Zeilmaker (afbeelding RTV Rijnmond) Zeilmaker werkt samen met de Rotterdamse gynaecoloog Bert Albeda. “Zeilmaker was al jaren een topman in de wereld op het gebied van kunstmatige bevruchting, maar hij kon het alleen maar bij muizen doen. En hij wilde dus graag iemand die hem menselijk materiaal kon leveren. En voor dat hij met mij sprak had hij iedereen in Nederland gevraagd. Niemand had er vertrouwen in of had ethische bezwaren. Ik was een jong broekie. Ik durfde het wel aan.” Als naar buiten komt dat Zeilmaker in het Dijkzigt ziekenhuis een bevruchting kunstmatig wil gaan namaken, komt hem dat op veel kritiek te staan. “Hij werd door collega’s gebeld met de vraag ‘wat doen je nou?’ en ‘Je speelt voor God.’ Dat deed hem veel pijn. Hij was juist heel erg integer.” Zelfs complete praatprogramma’s worden aan de plannen van Zeilmaker gewijd. Een paar keer komt hij ook uitleggen welke gedachte er achter de kunstmatige bevruchting zit. Het is een discussie tussen wetenschap en ethiek. Zeilmaker en Albeda slagen erin om een bevruchting buiten het lichaam van de vrouw voor elkaar te krijgen. Maar het terugbrengen van het embryo bij de moeder vindt het ziekenhuis te ver gaan. Daar krijgt het tweetal geen toestemming voor. De klompjes cellen worden ingevroren. In Engeland mag het wel Ondertussen staat in het buitenland de ontwikkeling niet stil. In een kleine kliniek in Engeland (ook daar is veel kritiek) mogen artsen wel bevruchte eicellen plaatsen bij de moeder. In 1978 slagen de wetenschappers erin om de eerste reageerbuisbaby ter wereld te brengen. Het meisje, Louise Brown, komt op 26 juli 1978 met een keizersnede ter wereld. De rechten van het verhaal over het meisje en de ouders zijn voor meer dan een miljoen Engelse ponden verkocht. Van dat geld starten de ouders een nieuwe kliniek, voor ouders met dezelfde problemen als zij. Die kliniek is een groot succes. De lange wachtrijen blijven ook in Nederland niet onopgemerkt. Steeds meer ouderparen dreigen naar het buitenland te gaan voor de ontwikkeling. Dat merkt ook de directie van het Dijkzigtziekenhuis. De medisch-ethische commissie geeft in de zomer van 1981 toestemming aan de twee artsen om embryo’s terug te plaatsen. Bert Albeda (afbeelding RTV Rijnmond) Ook in Rotterdam Er verschijnt in de Nederlandse kranten een advertentie waarin stellen die maar geen kinderen kunnen krijgen worden opgeroepen mee te doen. Ook verschijnen Albeda en Zeilmaker op televisie waarin ze vertellen over het proefproject. De volgende dag melden honderden stellen zich aan bij het Dijkzigtziekenhuis. Sommige mensen komen zelfs persoonlijk hun brief brengen. Ondanks de vele aanmeldingen, komt niet iedereen in aanmerking voor het proefproject. Albeda en Zeilmaker zoeken 25 kandidaten uit, de rest komt op een wachtlijst te staan. De geselecteerde stellen worden uitgekozen op goede gezondheid en ze moeten een stabiele thuissituatie hebben. Ook moeten ze uitgebreid onderzocht zijn op vruchtbaarheid. Omdat de meeste verzekeraars de behandeling niet willen betalen, draait het Dijkzigtziekenhuis op voor de kosten. In de tussenliggende periode gaat het vaker fout dan goed. Het aantal bevruchtingen ligt hoog, maar het terugplaatsen van het embryo blijkt bijzonder moeilijk te zijn. De klompjes cellen willen niet innestelen. Ook is de behandeling ingrijpend en soms pijnlijk. De vrouwen moeten veel hormonen slikken. In september 1982 lijkt het dan toch te lukken. Van de groep vrouwen zijn er twee zwanger. Een van hen krijgt een miskraam, maar de zwangerschap van de andere vrouw, Christine Li-Visser, verloopt goed. Erasmus MC (afbeelding RTV Rijnmond) Op zondag 15 mei 1983 wordt Stefanie geboren; de eerste Nederlandse reageerbuisbaby. “Ik weet dat ze zondagochtend geboren werd”, zegt Albeda. “Later die dag was er een persconferentie. Mevrouw Li is daar niet in beeld geweest. Dat wilde ze niet. De baby wel.” De moeder, die alle ophef in Groot-Brittannië heeft gezien, heeft afgesproken met het Dijkzigtziekenhuis dat alleen aan het AD, de Margriet en aan Brandpunt een interview wordt gegeven. Daarna wil de moeder rust voor haar en haar kind. Zeilmaker en Albeda gaan ondertussen verder met de ontwikkelingen. De bevruchte eitjes die voor 1981 ingevroren zijn, mogen daarna ook teruggeplaatst worden. Zeilmaker heeft dan al jaren ervaring opgedaan met het bevriezen van bevruchte eicellen. Hij gaat ermee aan het werk en in 1984 wordt de eerste diepvriesbaby ter wereld in Rotterdam geboren. Foto: Eugene Ermolovich (CRMI) op Wikipedia Zeilmaker is misschien niet de man die de allereerste reageerbuisbaby mogelijk heeft gemaakt, volgens zijn weduwe heeft hij wel de erkenning gekregen die hij verdient. “Hij had natuurlijk een functie als hoogleraar. Hij heeft veel gewerkt in het buitenland. Daar waren toch veel problemen met IVF en kon hij adviezen geven. Men vond zijn werk fantastisch. En in Nederland zijn er toch ook wel wat laboratoria die met zijn know-how verder konden. Die zijn hem ook nog steeds dankbaar.”